BÜYÜK ALIŞVERİŞ MERKEZLERİ (AVM) KÜÇÜK ESNAFI
ZOR DURUMA BIRAKIYOR
Rize Serbest Muhasebeci Mali Müşavirler Oda Başkanı Muammer BERBEROĞLU Rize 'de yapılması düşünülen AVM ilgili yaptığı açıklamasında; “ Ülkemizde büyük alışveriş merkezlerinin (AVM) sayıları her geçen gün artmaktadır. Özellikle büyük illerde yapılan AVM' ler artık Anadolu'nun hemen her şehrinde yapılmaktadır. Büyük illerde önceden yapılan AVM’ lerin bir çoğu yeni yapılan AVM’ lerden sonra atıl durumdadır. Yapılan araştırmalarda nüfusu 700 binden az olan illerde AVM' ler şehrin esnafını olumsuz yönde etkilediği görülmüştür. İlimizde AVM yapılması uzun yıllardır tartışılmış ve yapım aşamasına gelen AVM’ nin nerede yapılacağı konusu Rize kamuoyunda tartışılmış olmasına rağmen, gelinen son durumda AVM’ nin Müftü Mahallesindeki Atatürk stadyumun yerinde yapılması düşünülmektedir.
Rize’ de yapılması düşünülen AVM’ nin yerinin küçük esnafı daha az etkileyecek, şehrin görselliğine ve trafik yoğunluğu göz önüne alınmalıdır. Bu nedenle, Engindere Mahallesi mevkiinde Çaykur’ ait Serbest Bölge arazisinin bulunduğu arazide veya şehrin dışında daha uygun bir alanda yapılmasının uygun olacağı fikri Rize’ deki sivil toplum kuruluşları ve kamuoyunda da tartışılmış ve kabul görmüştü.
AVM’ nin Çaykur’ a ait arazide yapılması şehrimize görsellik katacak hem de Karadeniz sahil karayolu güzergâhı üzerinde olması Gürcistan ve komşu ilimiz Artvin'den gelecekler için daha ulaşılabilir olma imkanı tanıyacaktır. Ayrıca, Güneysu ve Salarha bölgesinin şehre giriş noktasında olması, Karadeniz sahil yolu ile şehir içi yolun arasında olması açısından da son derece uygun bir yer olacaktır.
Avrupa dahil bir çok ülkede AVM 'lerin kurulması kanunlara bağlanmıştır.Bu kanunlarla küçük esnaf korunmuştur. Küçük esnafın etkilenmemesi için bu merkezler şehre uzak mesafelerde kurulmuş böylece şehir merkezlerindeki küçük esnafın korunması sağlanmıştır.
Avrupa ülkelerinde büyük AVM’ lere saat ve gün tahdidi konmuştur. Böylelikle belirli gün ve saatlerde kapalıdırlar. Ülkemizde ise AVM’ler şehirlerin merkezlerinde kurulmakta ve gün - saat tahdidi olmadığından küçük esnaf olumsuz yönde etkilenmektedir.
Bugün şehirlerin merkezlerinde açılan AVM’ ler küçük esnafı zaman içinde olumsuz etkilemekte ve işyerlerini kapattırmaktadır. Bu ülkemiz ekonomisi için büyük kayıptır. AVM’ lerin kurulması, açılması kanunlarla düzenlenmelidir. Bu tür ticaret merkezlerinin İstanbul, Ankara, İzmir, Bursa gibi metropol şehirlerinde olmak üzere, ülke genelinde hızla çoğaldığı bir gerçektir.
Ülkemizde AVM sayısı 400 civarına ulaşmıştır. Alışveriş kültürümüz çarşıdan küçük esnaftan çıkmış AVM’ lere dönüşmüştür. Örnek verecek olursak bir şehirde 1000-1500 esnaf varsa, AVM işletmesi onun yerine geçmiştir. AVM’ lerin yıllık ciroları ortalama 60 milyar TL seviyelerine ulaşmıştır. Ülke genelinde süper market sayısı 137 bin ’e ulaştığı ifade edilmekte, 2011 öncesi pazar payı %34 iken 2012 yılı sonrası %75’e ulaşmış ve büyük sermaye grupları perakende sektörüne girmişlerdir
AVM’lerin şehir dışına çıkarılması ile ilgili yasal düzenleme 2005 yılından beri meclis gündeminde bekliyordu. 14.01.2015 tarihinde 6585 sayılı perakende Ticaret Kanunu çıkarıldı kanunla indirimli satışlara çeki düzen verildi. AVM’ lerde küçük esnafa belli oranda yer ayrılma zorunluluğu geldi ancak beklentilere cevap vermedi. Bu gün hala, şehir merkezlerinde AVM'ler kurulmaya devam ediyor. Bu tür merkezler şehirlerin dokusunu bozduğu gibi yeşil alanları da işgal edip, halkın nefes almasını engellemektedir. AVM’ lerin bir çoğu yerli malı satmıyor, yurt dışından kendi markalarını getirip satıyor.
İlimizde AVM olmamasına rağmen özellikle gıda maddesi satan zincir mağazaların neredeyse her mahallede 1-2 şubesi bulunmaktadır. Diğer taraftan şehrin merkezinde açılan giyim ve diğer sektörlerdeki zincir mağazalar şehrimizdeki küçük esnafı ciddi şekilde etkilemektedir. Bu mağazalar tüm şehrin ekonomisini elinde tuttuğu gibi şehrin kentsel dokusunu bozduğu da bir gerçektir. Küçük esnaf şuan zor durumdadır borcunu başka bir banka veya esnaf kefalet kredisi alarak ödeme yoluna gitmekte ve ayakta durmaya çalışmaktadır.
İlimizde yapılması düşünülen AVM’ nin yerinin, kamuoyunun ve sivil toplum kuruluşlarının görüşleri dikkate alınarak , eski Atatürk Stadyumu yerinde yapılmasının uygun olmayacağını düşünmekteyiz. Yapılacak AVM'nin rantabıl çalışması , trafik yoğunluğu , şehrin görselliği, Karadeniz sahil yolunun ulaşım avantajının kullanılması ve şehir esnafının daha az etkileneceği bir yer olan Çaykur'a ait Serbest Bölge alanında veya bu özellikleri taşıyan bir yerde yapılması şehrimizin sosyo-ekonomik yönden gelişimine olumlu katkı sağlayacaktır.
Yorum Yapın